Θρόμβοι και ταξίδια μεγάλων αποστάσεων: Συμβουλές προς τους ασθενείς

Η συσχέτιση εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης και αεροπορικών ταξιδιών πρωτοπεριγράφηκε στις αρχές του 1950.  Έκτοτε, τα ταξίδια άνω των 4 ωρών με αεροπλάνο, αυτοκίνητο, τραίνο ή πλοίο, έχουν γίνει συχνότερα, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ανησυχίες για σχηματισμό θρόμβων. Τώρα γνωρίζουμε ότι πάνω από 300 εκατομμύρια άτομα που ταξιδεύουν με πτήσεις άνω των 4 ωρών κινδυνεύουν κάθε χρόνο.

Η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση είναι ένα σοβαρό θέμα υγείας που επηρεάζει τουλάχιστον μισό εκατομμύριο Αμερικανούς κάθε χρόνο, και τουλάχιστον 1 στους 10 θα πεθάνει αιφνίδια χωρίς  διάγνωση.

 Στους ταξιδιώτες μεγάλων αποστάσεων, ο κίνδυνος αυξάνεται 2-4 φορές, ανάλογα με την διάρκεια του ταξιδιού και προϋπάρχοντες παράγοντες κινδύνου. Όσους περισσότερους προδιαθεσικούς παράγοντες έχει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος σχηματισμού θρόμβου κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά από ένα ταξίδι μεγάλων αποστάσεων.  

Οι κλασσικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

·      - Μεγαλύτερη ηλικία (ο κίνδυνος αυξάνεται μετά τα 40)

·      - Παχυσαρκία (Δείκτης μάζας σώματος >30 kg/m2)

·      - Πρόσφατο χειρουργείο, Νοσηλεία ή κάκωση

·      - Προηγούμενος θρόμβος αίματος

·      - Χρήση οιστρογόνων, περιλαμβανομένων ορμονικών αντισυλληπτικών ή μεθεμμηνοπαυσιακής θεραπείας υποκατάστασης

·      - Εγκυμοσύνη και λοχεία

·      - Θρομβοφιλία (όπως μετάλλαξη παράγοντα V Leiden ή αντιφωσφολιπιδαιμικό σύνδρομο), ή οικογενές ιστορικό θρόμβων

·      - Ενεργός καρκίνος ή αντικαρκινική θεραπεία

·      - Σοβαρό νόσημα (όπως συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ή φλεγμονώδης νόσος του εντέρου)

·      - Περιορισμένη κινητικότητα

·      - Κεντρικός φλεβικός καθετήρας

Οι ιατροί πρέπει να συμβουλεύουν εξατομικευμένα τους ασθενείς τους για τον κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων προτού ξεκινήσουν κάποιο μακρινό ταξίδι.

Το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό είναι πρωταρχικό στοιχείο. Εάν αυτοί ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους είχαν θρομβωτικά επεισόδια ή εάν υπάρχουν γνωστές κληρονομικές διαταραχές στην οικογένεια, όπως ανεπάρκεια αντιθρομβίνης. 

Θα πρέπει επίσης να εξηγείται στους ασθενείς πώς να αναγνωρίζουν τα σημεία και συμπτώματα των θρόμβων. Σημεία και συμπτώματα της εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης περιλαμβάνουν, πόνο ή ευαισθησία των άκρων, οίδημα και αύξηση της θερμοκρασίας της πληγήσας περιοχής και ερυθρότητα ή αποχρωματισμός του δέρματος που την καλύπτει. Τα συνηθέστερα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνουν ανεξήγητη δύσπνοια, θωρακικό άλγος που μπορεί να επεκτείνεται στους ώμους ή τον αυχένα, βήχας ή λιποθυμία.

Οι ιατροί οφείλουν να συστήνουν τα κατάλληλα  προληπτικά μέτρα για κάθε ασθενή.  Τα γενικά μέτρα προτείνουν στους ταξιδιώτες μεγάλων αποστάσεων άφθονη κατανάλωση υγρών πριν, ασκήσεις στις γάμπες και συχνή κίνηση κατά το ταξίδι. Για ταξιδιώτες με πολλαπλούς προδιαθεσικούς παράγοντες, μπορούν να προταθούν κατάλληλες αντιθρομβωτικές κάλτσες –κάτω από το γόνατο, για χρήση σε μακρινά ταξίδια. Όμως οι κάλτσες συμπίεσης δεν συνιστώνται σε ταξιδιώτες που δεν έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες. Φαρμακευτική αγωγή για την πρόληψη των θρόμβων συνιστάται μόνο όταν τα πιθανά οφέλη υπερισχύουν των κινδύνων.

Διαδικτυακές πηγές

1. CDC Division of Blood Disorders homepage

2. CDC Yellow Book: chapter on VTE and travel

3. 2012 American College of Chest Physicians Clinical Practice Guidelines